Nakładem Wydawnictwa Naukowego Katedra ukazała się książka pt. Kulturowe analizy patriotyzmu, pod red. Katarzyny Kulikowskiej i Cezarego Obracht-Prondzyńskiego. Punktem wyjścia dla publikacji tego obszernego tomu była konferencja naukowa pod tym samym tytułem, zorganizowana przez Zakład Antropologii Społecznej Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa, Uniwersytetu Gdańskiego oraz Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oddział w Gdańsku – we współpracy z Muzeum Narodowym w Gdańsku oraz Europejskim Centrum Solidarności. Konferencja odbywała się w dniach 17-18 listopada 2014 roku. Zachęcamy do lektury!

„Trudno nie pytać, jaki obecnie jest polski patriotyzm. W czym się przejawia? Jak wygląda na tle innych podobnych uczuć, doznań, postaw czy zachowań? Naszym celem jest podjęcie zbiorowej refleksji nad tym, czym jest patriotyzm w jego polskim wydaniu i czasami w porównaniu do innych. […] Debata o patriotyzmie toczy się wokół nas – w mediach, w sztuce, na ulicach i stadionach. Toczy się w sposób, który nas fascynuje, intryguje, cieszy, ale też smuci i przeraża (każdego co innego). […] Jesteśmy w czasie wielkich ambiwalencji. Bo obok tej fali patriotycznego uniesienia widzimy równie wielką falę rozczarowania, rozgoryczenia, wręcz niechęci, jeśli nie nienawiści do swoich krajów. Widzimy masy ludzi, którzy porzucają swoje ojczyzny i uciekają przed wojną, przed przemocą, biedą i korupcją. Widzimy ludzi, którzy buntują się przeciwko temu, jak są urządzone ich kraje. Czy ci uciekinierzy, uchodźcy i emigranci nie są patriotami? Czy zdradzają swoją ojczyznę? A może to ojczyzna zdradziła ich? Albo ci, którzy ojczyznę zawłaszczają? Mamy pełną świadomość, że tak stawiane pytania niewiele mają wspólnego z akademicką dyskusją, z ważeniem racji i rekapitulacją badań. Ale to, co chcemy powiedzieć na samym początku, nie ma być refleksją akademicką i naukową. Robimy to celowo, ponieważ nie chcemy uciekać od refleksji w swej istocie obywatelskiej”. (Ze Wstępu)

„Książka Kulturowe analizy patriotyzmu wychodzi z założenia, że patriotyzm wymaga przede wszystkim krytycznej analizy, a nie celebracji jego duchowej wartości czy rytualnego ubolewania nad jego rzekomym kryzysem. Może nie ma czego wychwalać czy czego żałować? Należy z radością przywitać ten tom próbujący w sposób krytyczny przyjrzeć się patriotyzmowi. Teksty zebrane w książce wyraźnie pokazują, że trudno mówić o patriotyzmie w liczbie pojedynczej i przypisywać mu jednoznaczny status moralny. Patriotyzm ma bowiem różne oblicza. Bywa zjawiskiem pożądanym i dobroczynnym, ale miewa również bardziej opresyjną i niebezpieczną naturę”. (prof. Krzysztof Jaskułowski)

Publikacja dofinansowana przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oddział w Gdańsku.

Spis treści
– Cezary Obracht-Prondzyński, Katarzyna Kulikowska, Ryzyko patriotyzmu. Refleksja otwierająca o potrzebie krytycznego namysłu nad miłością ojczyzny

Patriotyzm – tożsamość – naród
– Jerzy Nikitorowicz, Patriotyzm jako wartość w procesie kreowania tożsamości międzykulturowej i transkulturowej
– Maria Zielińska, Patriotyzm jako postawa konstytuująca pokoleniową tożsamość
– Bożena Domagała, Polskość i katolicyzm w modernizującej się Polsce (analiza wyników badań i dyskursów publicznych)
– Urszula Jarecka, Veranika Laputska, 17 września 1939: dwa punkty widzenia – perspektywa polska i białoruska

Patriotyzm: znaczenia, idee, ekspresje
– Józef Tarnowski, Stanisława Witkiewicza patriotyzm państwowo-suwerennościowy
– Tadeusz Sucharski, Oblicza patriotyzmu deportowanych Polaków w sowieckim „domu niewoli” (na podstawie zesłańczych wspomnień)
– Marcin Kępiński, Przymus Nowej Wiary. Komunistyczny patriotyzm stalinowskiej szkoły w narracjach łódzkich nauczycieli
– Katarzyna Kulikowska, Etnologia, muzeum etnograficzne i patriotyzm
– Konrad Knoch, Wizja(e) patriotyzmu na wystawie stałej ECS
– Małgorzata Gnyś-Nidecka, Ideowo-artystyczna ekspresja patriotyzmu w kulturoznawczym odczycie inskrypcji nagrobnych na przestrzeni wieków
– Jacek Mianowski, Konstruowanie idei patriotyzmu gospodarczego na przykładzie modeli nagród jakości

Patriotyzm mniejszościowy, regionalny, lokalny
– Katarzyna Mirgos, Patriotyzm „po baskijsku”
– Swietłana Czerwonnaja, Oblicza patriotyzmu ludności Krymu w kontekście rosyjskiej agresji 2014 roku
– Natalia Niedźwiecka-Iwańczak, Patriotyczne postawy członków mniejszości narodowej. Czy Łużyczanie mają jakieś powinności? (rekonstrukcja oglądu na podstawie wywiadów)
– Sławomir Łodziński, Wojciech Ogrodnik, Dodatkowe nazwy miejscowości w językach mniejszości na Kaszubach i Śląsku Opolskim
– Cezary Obracht-Prondzyński, Inny patriotyzm, czyli o pomorskim praktykowaniu miłości ojczyzny (w poszukiwaniu historycznych źródeł)
– Magdalena Lemańczyk, Patriotyzm a stereotypy narodowe: przypadek liderów mniejszości niemieckiej w Polsce północnej
– Lesław Michałowski, Patriotyzm na dzielnicy. Miejskie wędrówki jako manifestacje lokalnych tożsamości
– Damian Kasprzyk, Patriotyzm(y) regionalistów

Patriotyzm na co dzień
– Jacek Wajszczak, Biało-czerwony lajfestyle – czyli o praktycznym zastosowaniu polskich symboli narodowych, w kontekście teorii banalnego nacjonalizmu Michaela Billiga
– Karol Walczak, Patriotyzm w kuchni. Kilka uwag o kształtowaniu polskiej tożsamości narodowej za pomocą noża i widelca
– Katarzyna Orszulak-Dudkowska, Patriotyzm na T-shirtach. Komentarz folklorysty

> źródło: Wydawnictwo Naukowe Katedra